İLKLERİN KİTABI - Trevor Homer

özlem pekcan'ın kitaplığından

İlk e-mail nasıl ortaya çıktı?

Peki ya internet veya ilk web sayfası nasıl oluşturuldu?

"İlklerin Kitabı", tarihte yer etmiş pek çok şeyin ilk defa nasıl meydana çıktığını araştıran bir kitap. Kültür, sanat, tarih veya bilimsel birçok konuda, ilkler sizi meraklandırıyorsa bu kitap ilginizi çekebilir.

Konsantre bilgi ve birbirinden farklı çeşitli konuları bir arada bulmak hoşunuza gidecektir.

İlklerin Kitabı'nı Trevor Homer yazmış, İngilizce'den dilimize Ayşe Belma Dehni çevirmiş, Pegasus Yayınlarından çıkmış, ilk baskısı Ocak 2008.

Aşağıda sizin için seçtiğim iki bölümü okuyabilirsiniz, madem ki teknolojinin imkanlarından sonsuzcasına yararlanıyoruz, madem ki internet ve e-mail kullanıyoruz, ilk defa kimler tasarlamış, bir bakalım değil mi ama!

İlk e-mail: 1941 yılı doğumlu Ray Tomlinson tarafından ilkin 1971 yılında ARPAnet adresiyle kullanılmış (Internet bölümünde göreceksiniz) ve ilk e-posta masajını "qwertyuiop" gibi sembollerden oluşturmuştur.

Tomlinson, kullanıcının adıyla adresi arasına sembol olarak ise @ işaretini koymuş, böylece herkesin kendisine ait bir adres oluşturabileceğini ifade etmiştir.

Kendisine hiç kimse tarafından talep edilmediği halde neden böyle gereksiz ve pahalı bir haberleşme sistemine ihtiyaç duyduğu sorulduğunda "Bana kişiye özel en temiz haberleşme yöntemi olarak göründü" cevabını vermiştir. (İlklerin Kitabı, Trevor Homer, çev. Ayşe Belma Dehni, Pegasus Yayınları, sf. 64)

*******

İnternet: İlk internet adresi ARPAnet'tir. Açılımı Advanced Resarch Projects Agency (Araştırma Geliştirme Projeleri Kuruluşu) olan ARPA, ilkin Kuzey Amerika'da Savunma Bakanlığı, Haber Alma Dairesi tarafından kullanılmış ve bilgisayarlara bağlanan tek bir hat üzerinden onları diğer departmanların da görmesi sağlanmıştır.

ARPAnet, 1966 yılında keşfedilmiş ama ilkin 1969 yılında çalışmaya başlayarak 1990 yılında şebekesi tamamlanmıştır.

İlk web sayfası: İsviçre'de yerleşik uluslararası bilimsel araştırmalar merkezi olan CERN'de şimdilerde Sir Tim Berners-Lee olarak anılan Tim adında bir genç tarafından 1989 yılında kurulmuştur.

Lisan ve metin bazında iki ayrı formatta belirlediği adresleri HTML (Hyper Text Mark-up Language) ve HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) bilgisayarına komut vererek web sayfasına yüklediği dosya, görüntü ve bilgilerin URL (Universal Resource Locaters) uluslararası iletişim kanalı vasıtasıyla tüm dünyadaki kullanıcılar tarafından okunmasını ve aynı yöntemle iletişim kurmalarını sağlamıştır.

Böylece mouse'un üzerine bir dokunuşla tüm dünyadaki web sayfalarına ulaşılabileceği sinyalleri vermiş ve aynı yolu takip ederek herkese kendi adına bir web sayfası ve internet adresi oluşturma şansı tanınmıştır.

Ancak bu girişimin kendisinden önce ilkin Amerika'da Scientific Research Committee (Bilimsel Araştırmalar Komitesi) direktörü olup aynı zamanda Başkan Harry Truman'ın danışmanlığını da yapan (1890-1974) yılları arasında yaşamış Vannevar Bush tarafından keşfedildiği ama gerçekleştiremediği ileri sürülmektedir.

Tim Berners-Lee’nin öncülüğünü yaptığı web sayfası, günümüzde elektronik haberleşme adı verilen internetin dünya çapında en gözde iletişim kanalı haline gelmesine neden olmuş ve haberleşme alanında büyük kolaylık sağlamıştır. (İlklerin Kitabı, Trevor Homer, çev. Ayşe Belma Dehni, Pegasus Yayınları sf.74-75)